Aan het begin van dit jaar heeft het Vlaams departement Omgeving een nieuwe informatiekaart gelanceerd: de gevoeligheidskaart voor plastische gronden. 

Deze kaart is bedoeld om meer inzicht te geven over de gevoeligheid van de grond voor het zwellen en krimpen van de ondergrondse kleilaag.

In deze blog lees je onder andere meer over het doel van deze kaart, hoe je deze moet raadplegen en wat de gevolgen kunnen zijn op jouw eigendom.

Door het uitbrengen van de nieuwe informatiekaart "de gevoeligheidskaart voor plastische gronden" wilt het Vlaams departement Omgeving ons nieuwe informatie verschaffen. Deze kaart geeft weer op welke locaties de bodem al dan niet gevoelig is voor het zwellen en krimpen van de ondergrondse kleilaag in Vlaanderen. Dit gebeurt aan de hand van een gevoeligheidscategorie: groen = zeer laag tot rood = zeer hoog. De categorieën zijn gebaseerd op een modelberekening. De gronden die hier gevoelig aan zijn worden ook wel plastische gronden genoemd.

De kaart werd gepubliceerd doordat meer en meer woningen barsten, scheuren en aantasting van funderingen begonnen te vertonen omwille van de verandering in ons klimaat, met name de verschillende lange droge en natte periodes in ons land. Zo kunnen woningen bijvoorbeeld in het slechtste geval verzakken als ze in een extreem gevoelig gebied liggen. Door de grond in Vlaanderen te bestuderen, kan men het natuurlijk fenomeen en de risico’s beter ingeschatten. Maar een rood gebied vormt daarom niet per se een probleem, want elke klei is anders. In Vlaanderen vind je overal klei terug in de grond dat kan zwellen (natte periode) en krimpen (droge periode) door de absorbatie van vocht. Echter is niet elke klei hetzelfde en verschillen ze in vochtgevoeligheid. Op basis van verschillende onderzoeken kan men stellen dat de groene gebieden het beste scoren en men vanaf de gele zones extra waakzaam moet zijn. Gelukkig is de kaart in Limburg voornamelijk groen gekleurd wat inhoudt dat er zeer weinig risico is op schade.

Het risico op schade wordt niet enkel en alleen veroorzaakt door de ondergrond. Er spelen ook andere elementen mee die de kans op schade vergroten: een ongelijke fundering, trillingen van het verkeer, lekkage in de grond, grondwaterstand… Factoren die allemaal meespelen bij het bepalen van het risico. Het is daarom belangrijk om te weten dat je deze kaart enkel als een indicatie moet gebruiken. Je mag hem niet gebruiken op individueel perceelsniveau zoals je bijvoorbeeld wel de kaarten van de overstromingsgevoeligheid raadpleegt. De nieuwe kaart geeft namelijk een breder overzicht per gemeente en niet per specifieke locatie aangezien een ingekleurd blokje slecht een gebied van 25 hectare covert.

Is jouw eigendom gelegen in een gevoelig gebied? Voorheen kon je niet terugvallen op jouw brandverzekering als je schade hebt opgelopen door het uitzetten en krimpen van de plastische grond. Daar is nu verandering in gekomen: wanneer de schade een gevolg is van de grond waarop het gebouw staat, dan moet de brandverzekering wel tussenkomen omdat het hier gaat over een natuurfenomeen. Zeker een vooruitgang dus. De kaart kan helaas niet worden gebruikt in verzekeringsdossiers. Hiervoor is deze, zoals net aangehaald, te ruim. Heb je schade? Dan moet er een afzonderlijk bodemonderzoek worden uitgevoerd om de schade aan het gebouw te verklaren.

De lancering van de gevoeligheidskaart voor plastische gronden kent daarentegen geen invloed op vergunningsdossiers. De kaart geeft je een beter inzicht op een eventueel risico, maar dit betekent niet dat er op percelen die rood kleuren niet meer gebouwd mag worden. Ook het kopen van woningen op plastische gronden blijft mogelijk. In beide gevallen is er wel extra alertheid nodig per individueel perceel. De kaart kan ervoor zorgen dat eigenaars en/of aannemers een onderbouwde beslissing gaan nemen om schade te vermijden bij nieuwbouw- of renovatieprojecten. Door bijvoorbeeld een specifieke analyse uit te laten voeren, kom je te weten welke voorzorgsmaatregelen je moet nemen bij het bouwen of renoveren van een gebouw.
Wil je toch zeker zijn van de samenstelling van jouw eigen grond? Dan raden we aan om een individueel terreinonderzoek te laten uitvoeren. Deze geeft weer of er effectief klei in de grond zit en welke eigenschappen deze klei heeft. Zo weet specifiek welke maatregelen je moet nemen.

Kortom, de nieuwe gevoeligheidskaart voor plastische gronden biedt waardevolle informatie over de risico’s die de bodem kan vormen voor gebouwen in Vlaanderen. Door inzicht te geven in de gevoeligheid van de grond voor het zwellen en krimpen van kleilagen, helpt de kaart huiseigenaren, aannemers en toekomstige kopers om beter geïnformeerde beslissingen te nemen bij de bouw of renovatie van woningen. Hoewel de kaart geen invloed heeft op vergunningsdossiers, benadrukt deze wel het belang van extra voorzichtigheid, vooral in risicogebieden. Het blijft echter essentieel om een specifiek bodemonderzoek te laten uitvoeren voor een gedetailleerd en nauwkeurig overzicht van de situatie op een individueel perceel. Zo kan schade voorkomen worden en kan er met zekerheid worden vastgesteld welke maatregelen nodig zijn.

Voor meer informatie over de kaart, kun je terecht op de officiële website van het Vlaams departement Omgeving. De kaart raadplegen kan je hier.